Smoczek – kiedy powinien być stosowany? Poznaj rodzaje smoczków dla dzieci

Czy powinno się podawać dziecku smoczek?

Zdania na temat przydatności smoczków dla dzieci są podzielone. Bez względu na to, czy jesteś zwolenniczką czy przeciwniczką smoczków, pamiętaj, że są one zamiennikiem piersi, nigdy odwrotnie. To pierś powinna spełniać dziecięcą potrzebę ssania. Specjaliści są zdania, aby nie podawać smoczka dziecku, jeśli nie ma takiej konieczności. Nie powinien on znaleźć się w buzi dziecka przed ukończeniem 4. tygodnia, a jeśli już konieczne jest korzystanie z tego substytutu matczynej piersi, to najlepiej po ustabilizowaniu się laktacji (około 8 tygodni po porodzie). Co więcej, smoczka nie podaje się dziecku, które ma problemy ze ssaniem i przy bolesnym karmieniu [1].

Kiedy samo karmienie piersią nie zaspokaja potrzeby ssania i dziecko potrzebuje więcej stymulacji oraz odwrażliwiania buzi, wówczas można podać mu smoczek. Z pewnością jest on lepszy od kciuka – w mniejszym stopniu odkształca buzię, można go zabrać w dowolnym momencie i wysterylizować. Sprawdź, na czym polega sterylizacja smoczka. Dodatkowo dziecko jest o wiele trudniej odzwyczaić od kciuka niż od smoczka. Smoczek można podać dziecku, które dużo płacze (jeśli go to uspokaja), a także przed zasypianiem, bowiem doskonale wycisza, a także zmniejsza ryzyko zespołu śmierci łóżeczkowej [2, 3, 4].

Smoczek mądrze używany może nieco odciążyć mamę, o ile:

• nie „zatyka” się nim dziecka na długie godziny,
• nie stosuje się go w kryzysie laktacyjnym,
• nie podaje się dziecku na samym początku życia [2].
• Pamiętaj – jeśli dziecko nie chce smoczka, to nie wkładaj mu go na siłę.

Jak długo powinno się dawać dziecku smoczek?

Fizjologiczny odruch ssania powinien zanikać między 1. a 2. rokiem życia dziecka. Dlatego też rodzice powinni zaprzestać stosowania smoczka do uspokojenia dziecka najpóźniej do 18. miesiąca życia. Tzw. ssanie pustego smoczka to rodzaj parafunkcji, która wiąże się z ryzykiem wad zgryzu i późniejszego stosowania aparatów ortodontycznych. Może prowadzić do zahamowania wzrastania wyrostków zębodołowych i rozwoju zaburzeń zgryzu. Wady zgryzu od smoczka to m.in. zwężenie szczęk, tyłozgryz, tyłożuchwie, zgryz otwarty przedni, wychylenie lub wysunięcie zębów sieczny górnych. Dodatkowo predysponuje do ssania palca lub przedmiotów w późniejszym okresie życia [5].

Dlaczego powinno się ograniczać podawanie dziecku smoczka?

Smoczek poza wspomnianymi wadami zgryzu może powodować szereg innych nieprawidłowości. Podawanie dziecku smoczka w pierwszych tygodniach życia może wpływać na laktację, powodując niedobory mleka. Zdarza się, że smoczek jest wykorzystywany do zastępowania karmień. W ten sposób można doprowadzić do zaburzeń przybierania dziecka na wadze i jego nieprawidłowego rozwoju. Okazuje się, że maluch ssący smoczek, który spożywa już stałe pokarmy, szybciej rezygnuje z piersi, bowiem zaspokaja przez niego swoją potrzebę ssania. Częste korzystanie ze smoczka wpływa na sposób ssania i może prowadzić do uszkodzeń i zranień brodawki przy karmieniu piersią. Zdarza się, że dzieci korzystające ze smoczka mają skłonność do nawracających infekcji grzybiczych w ustach i infekcji ucha. Co więcej, długotrwałe ssanie smoczka może prowadzić do próchnicy i wad wymowy oraz sprzyjać rozwojowi alergii [1]. Bardzo wczesne podanie smoczka lateksowego może powodować alergie na ten materiał. Obecnie najczęściej spotyka się smoczki silikonowe [2].

Jakie są zalecenia do stosowania smoczka?

Nawet najlepsze smoczki należy stosować w odpowiedni sposób, aby nie stanowiły dla dziecka niebezpieczeństwa. Smoczek:

• powinien być używany w momencie położenia dziecka do snu, ale nie należy zmuszać niemowlęcia do przyjęcia go, jeśli wypadnie, nie powinno się go wkładać ponownie, kiedy dziecko śpi,
• nie powinien być przyczepiany do ubrań dziecka i wieszany mu na szyi [6],
• nie powinien być maczany w żadnych napojach, mazidłach czy płynach smakowych,
• powinien być często myty, sterylizowany i wymieniany na nowy (co 3 miesiące),
• powinien być używany wyłącznie wtedy, kiedy ma się pewność, że dziecko nie jest głodne, oraz w sytuacjach kryzysowych,
• musi mieć dziurki wentylacyjne i tarczę większą niż usta dziecka oraz być wykonany z solidnego materiału [1, 4].

Smoczek do karmienia dziecka

Jeśli ze względów medycznych karmienie piersią okazuje się niemożliwe, konieczne jest wprowadzenie innego sposobu podawania dziecku jedzenia i wybór smoczka do butelki. Nie sposób jednoznacznie określić, który jest najlepszy. To kwestia indywidualna, ważne jednak, aby kształt smoczka i jego budowa zapewniały swobodne oddychanie i połykanie oraz nie zaburzały odruchu ssania. Optymalny smoczek do butelki to ten, którego zastosowanie umożliwia ssanie z podobną jakością jak podczas podania piersi. Zatem smoczek:

• mało elastyczny lub za bardzo wyprofilowany w części znajdującej się w jamie ustnej może utrudniać ssanie,
• za wąski uniemożliwia domknięcie warg, a tym samym powoduje niekontrolowany wyciek mleka, tworzy za duże napięcie mięśniowe w stawach żuchwowo-skroniowych, utrudnia koordynację rytmu ssania, połykania i oddychania,
• za długi może powodować cofanie się języka, wywoływać dyskomfort w czasie połykania, aktywizować reakcję wypychania,
• za miękki utrudnia kształtowanie się rytmu ssania, połykania i oddychania, a zbyt twardy wymaga od dziecka nadmiernego wysiłku mięśniowego podczas ssania, przez co staje się ono mniej efektywne i ogranicza wydolność oddechową [7].

Przy wyborze najlepszego smoczka dla dziecka warto poradzić się specjalisty – pediatry lub położnej.

Jakie są rodzaje smoczków?

Na rynku istnieje ogromny wybór smoczków. Najważniejsze, aby spełniał on wymogi ortodontyczne. W Polsce tzw. smoczki ortodontyczne mają certyfikat PTO (Polskiego Towarzystwa Ortodontycznego) [8]. Smoczek powinien być w rozmiarze odpowiednim do wieku dziecka. Są smoczki dla wcześniaka – rozmiar w zależności od tego, w którym tygodniu nastąpił poród. Smoczek dla noworodka donoszonego wybiera się z kategorii 0–3 miesiące, a dla niemowląt z jeszcze innej grupy rozmiarowej [9].

W zależności od materiału, z jakiego powstał smoczek, wyróżnia się:

• smoczek kauczukowy (inaczej lateksowy) – plastyczny, delikatny i miękki, z łatwością dostosowuje się do buźki dziecka, może odwzorowywać matczyną pierś, łatwo ulega odgnieceniom, co wiąże się ryzykiem wad zgryzu czy zakrztuszenia, może pochłaniać zapachy,
• smoczek silikonowy – twardszy i trwalszy od smoczka lateksowego, nie ulega deformacji, jest łatwiejszy w higienie [9].
• Poza rozmiarem i tworzywem w sprzedaży spotyka się wiele specjalnych rodzajów smoczków, takie jak:
• smoczek gryzak – inaczej smoczek na ząbkowanie, ma specjalne wypustki, które masują dziąsła i łagodzą ból towarzyszący ząbkowaniu,
• smoczek antykolkowy – dzięki specjalnemu kształtowi idealnie dopasowuje się do jamy ustnej dziecka i redukuje ryzyko zachłyśnięcia powietrzem,
• smoczek dynamiczny – pracuje, rozciągając się i kurcząc niczym brodawka sutkowa,
• smoczek trójprzepływowy – ma trójstopniową regulację szybkości wypływu pokarmu [9].

Osobnym rodzajem smoczka jest smoczek do podawania leków – stosowany w wieku niemowlęcym, gdy trudno jest podać dziecku odpowiednią dawkę leku. Należy go stosować wyłącznie w celu aplikacji leków i regularnie wymieniać.