Kiedy się zaczyna ząbkowanie u niemowląt? Kolejność ząbkowania i wyrzynania zębów mlecznych

Czym jest ząbkowanie u dziecka?

Ząbkowanie to proces wyrzynania się zębów mlecznych. Z uwagi na jego złożony charakter został podzielony na trzy etapy. Zobacz, jak przedstawia się ząbkowanie u dziecka:

• pierwszy etap jest określany przederupcyjnym lub wewnątrzkostnym i charakteryzuje się kształtowaniem korony zębowej jeszcze niewidocznego zęba,
• drugi etap jest nazywany przedfunkcyjnym lub etapem penetracji błony śluzowej ‒ w tym czasie dochodzi do wytworzenia kieszonki zębowej i korzenia, a ząb jest wyczuwalny przez błonę śluzową,
• trzeci etap jest określany funkcyjnym, poerupcyjnym lub nadkostnym i polega na zakończeniu kształtowania się kieszonki dziąsłowej i korzenia po ukazaniu się zęba w jamie ustnej [1].

Średni czas wyrzynania się zęba – od momentu wyczucia go przez dziąsło do całkowitego uwidocznienia korony – jest szacowany na dwa miesiące [2].

Kiedy wyrzynają się zęby?

Z pewnością jako młodzi rodzice zastanawiacie się, kiedy dziecko ząbkuje. Otóż ząbkowanie dzieci zwykle przypada na okres między 5 a 10 miesiącem życia, przy czym średnio 1/3 dzieci rozpoczyna ząbkowanie w 6 miesiącu życia [1]. Niemniej jednak zdarzają się przypadki, kiedy zęby pojawiają się w innym czasie. Z uwagi na okres, w jakim rozpoczęło się ząbkowanie u danego dziecka względem przeciętnej, można wyróżnić następujące grupy:

• ząbkowanie przedwczesne – jeśli u dziecka pojawiają się zęby wrodzone (z którymi dziecko się rodzi) i noworodkowe (wychodzące w 1 miesiącu życia),
• wczesne ząbkowanie u niemowląt, kiedy pierwsze zęby pojawiają się między 3 a 4 miesiącem życia,
• ząbkowanie opóźnione – między 9 a 11 miesiącem życia,
• ząbkowanie późne, czyli po 12 miesiącu życia [2].

Czas, w którym zaczynają wyrzynać się zęby, jest ściśle powiązany z genami. Uważa się, że w ponad 70% to geny są odpowiedzialne za przebieg erupcji zębów. Jeśli u rodziców zęby pojawiły się dopiero w okolicach pierwszych urodzin, z dużym prawdopodobieństwem ząbkowanie u dziecka również rozpocznie się późno. Jeśli u rodziców zęby wyrastały wcześnie, jest szansa, że u dziecka będzie podobnie. Należy również zaznaczyć, że proces ząbkowania dzieci jest uznanym miernikiem ich rozwoju fizycznego i nieprawidłowe początki ząbkowania mogą świadczyć o nieprawidłowym rozwoju, obecności patologii ogólnych lub miejscowych w jamie ustnej. Dlatego też ważna jest obserwacja wyrzynania zębów u dzieci przez rodziców, pediatrów i stomatologów dziecięcych [3].

Jak przedstawia się kalendarz ząbkowania?

Przeciętna kolejność wyrzynania zębów mlecznych jest jednakowa dla dziewczynek i chłopców. Przybliżony kalendarz ząbkowania przedstawia się następująco:

• w pierwszej kolejności pojawiają się zęby sieczne przyśrodkowe, tzw. jedynki – w szczęce dolnej w 6‒8 miesiącu, a w szczęce górnej w 8‒12 miesiącu,
• później wyrzynają się zęby sieczne boczne, tzw. dwójki ‒ w szczęce (górnym łuku zębowym) w 9‒13 miesiącu, w żuchwie (czyli dolnym, ruchomym łuku zębowym) w 10‒16 miesiącu,
• następnie ma miejsce ząbkowanie czwórki, czyli pierwszego zęba trzonowego ‒ w szczęce górnej w 13‒19 miesiącu, w szczęce dolnej w 14‒18 miesiącu,
• kły, czyli tzw. trójki, pojawiają się najpierw w szczęce górnej (16‒22 miesiąc), potem w szczęce dolnej (17‒23 miesiąc),
• jako ostatnie zachodzi ząbkowanie piątki, czyli drugich zębów trzonowych ‒ w szczęce górnej w 25‒33 miesiącu i w szczęce dolnej w 23‒31 miesiącu [4].

Jedna z częściej przywoływanych reguł ułatwiających ocenę terminów wyrzynania się zębów brzmi: w jamie ustnej dziecka powinno znajdować się o sześć zębów mniej, niż dziecko ma miesięcy. Znana jest też inna reguła: „6/4”, która oznacza, że począwszy od urodzenia, co sześć miesięcy wyrzynają się cztery zęby mleczne [2]. Zakończenie wyrzynania wszystkich grup zębów mlecznych przypada u dzieci obojga płci na 35 miesiąc życia dla zębów w szczęce górnej oraz na 31 u dziewcząt i 32 miesiąc życia u chłopców dla zębów w szczęce dolnej [5]. Efektem procesu ząbkowania jest dwadzieścia zębów mlecznych – po dziesięć w szczęce dolnej i górnej, w tym osiem zębów siecznych, cztery kły i osiem zębów trzonowych.

Ząbkowaniu towarzyszą różne niepożądane objawy – zobacz jak im zaradzić

Autor: dr nauk o zdrowiu Olga Dąbska
Konsultacje merytoryczne: Lek. Agnieszka Widera