Jak okazywać emocje dziecku i co to daje Twojemu dziecku?

Jakie są emocje i uczucia?

Podstawowe emocje dla dzieci i dorosłych są takie same. Profesor psychologii Paul Ekman podczas swoich badań międzykulturowych wyróżnił kilka podstawowych emocji, które są uniwersalne dla wszystkich ludzi na świecie:

• radość,
• smutek,
• złość,
• strach,
• zaskoczenie,
• wstręt [1].

Słowa „uczucia” używamy często zamiennie z pojęciem „emocje”. Uczucia jednak są bardziej kwestią naszej interpretacji. Emocje można określić jednym słowem, mówiąc o uczuciach, często używamy całych zdań, żeby opisać tak naprawdę własne myśli. Na przykład: „Czuję​​, że mnie nie słuchasz”. Emocja, która mogłaby temu towarzyszyć, to smutek, złość, strach albo ich mieszanka, pojawiająca się w związku z myślami, że ktoś mnie nie słucha.

Tłumienie emocji – skutki

Tłumienie emocji może oznaczać dwie rzeczy – że nie pozwalamy sobie na ich wyrażanie albo nawet na ich czucie. W pewnym sensie socjalizacja polega na tym, żeby nauczyć się to robić. Dlatego często słyszeliśmy, że grzeczne dziecko albo dobrze wychowany człowiek nie płacze, nie krzyczy, nie złości się. Rzeczywiście pewne formy okazywania emocji w pewnych okolicznościach mogą nie służyć nam lub naszemu otoczeniu. Problem polega na tym, że często nie potrafimy znaleźć innych sposobów na nazywanie i okazywanie emocji. Kumulowanie napięcia psychicznego w ciele bez możliwości rozładowywania go, w najlepszym razie prowadzi do niekontrolowanych wybuchów emocji, ale równie dobrze może być drogą do depresji czy poważnych problemów zdrowotnych.

Okazywanie i nazywanie emocji – dlaczego warto to robić?

Wielu rodziców zastanawia się, czy okazywanie emocji dziecku to na pewno dobry pomysł. Obawiają się, że mogliby je obarczyć tym, co sami przeżywają i starają się nie pokazywać mu złości, lęku czy smutku. Ich praca nad rozwojem emocjonalnym dziecka koncentruje się na nazywaniu emocji samego dziecka. Tymczasem jeśli nie pokazujemy dziecku, że sami się też złościmy lub smucimy, to nie mamy też jak mu pokazać, z jakich strategii wówczas korzystać i co nam pomaga. Nie chodzi, oczywiście, o to, żeby zalewać dziecko emocjami, z którymi sobie nie radzimy i szukać u niego wsparcia. Warto w pewien sposób zmiękczać ten przekaz. Możemy nawet zmieniać daną sytuację w zabawę i delikatnie teatralizować, odgrywać, ale nie starajmy się zachować kamiennej twarzy przed swoimi dziećmi. Dzięki temu nauczymy dziecko nie tylko nazywania emocji, ale też tego, w jaki sposób można je bezpiecznie okazywać.

Jak rozpoznawać i jak nazywać emocje?

Zdarza się, że nam, dorosłym trudno jest rozpoznać i nazwać emocje, których doświadczamy. Jeżeli podejrzewasz, że masz problem z okazywaniem emocji albo w ogóle często się od nich odcinasz i nie do końca wiesz, co się z nimi dzieje, to znak, że być może twoje wychowanie lub doświadczenia życiowe sprawiły, że nie dajesz sobie do nich prawa albo że przechodzisz przez trudny dla siebie czas. W takich sytuacjach bardzo pomocna jest psychoterapia.

Najczęściej rozpoznajemy emocje w sposób instynktowny, odczuwamy je wewnątrz swojego ciała. Każdemu zdarzają się chwile, kiedy jeszcze nie jest pewien, co się z nim dzieje. Wtedy na ogół wystarcza zatrzymanie się i zrobienie przestrzeni na czucie.

Nazywanie i rozpoznawanie emocji – ćwiczenia i zabawy dla dużych i małych

Zacznij od siebie

Rozpoznawać i nazywać emocje ludzie uczą się w naturalny sposób poprzez obserwację innych ludzi. Tym, co może utrudnić tę naukę dzieciom, jest zaniedbanie polegające na tym, że małe dziecko dużo przebywa samo lub niedostępność emocjonalna opiekuna. Na ogół wynika ona z tego, że dorosły cierpi na mocną depresję lub jest na tyle obciążony jakąś sytuacją, że nie jest w stanie adekwatnie reagować na kontakt z dzieckiem. Jeżeli podejrzewasz, że tak może być w waszej sytuacji, poszukaj najpierw pomocy dla siebie.

Rozmawiaj o emocjach

Kiedy spędzacie razem czas, rozmawiajcie o emocjach. Może to być podczas wspólnego oglądania bajki czy czytania opowieści, albo podczas zabawy. Dzięki temu takie rozmowy nie będą stanowiły dla twojego dziecka tematu tabu, ale też nauczy się rozpoznawać, co może czuć osoba, z którą przebywa.

Wyrażanie emocji – ćwiczenia

Możecie też poćwiczyć wyrażanie emocji, kiedy ich nie odczuwacie. Pobawcie się w teatr, kalambury albo po prostu powygłupiajcie się, robiąc miny wyrażające różne emocje. Jeżeli twoje dziecko wpadając w złość, robi rzeczy, których chcielibyście uniknąć (jak na przykład rzucanie rzeczami czy bicie rodzeństwa), pokaż mu w trakcie zabawy inne sposoby na złość – na przykład warczenie albo tupanie. A może ono samo coś zaproponuje?

Nazywanie emocji – ćwiczenia

Z kolei jeżeli chcesz poćwiczyć z dzieckiem nazywanie emocji, możesz robić to na bieżąco, obserwując różne sytuacje w waszym życiu. Pomóż dziecku nazwać, co się z nim dzieje, kiedy spotyka go coś nieprzyjemnego. Możecie też skorzystać z różnych pomocy, na przykład gier planszowych, takich jak „Góra uczuć” czy „Gorący ziemniak” albo książeczek o emocjach.