Jak leczyć kaszel u dzieci?

Kaszel suchy czy mokry – jak je rozpoznać?

Jak wcześniej wspomniano, kaszel stanowi główny mechanizm obronny układu oddechowego, dlatego też jest objawem pojawiającym się prędzej czy później przy infekcjach dróg oddechowych. Wśród innych przyczyn kaszlu wymienia się przede wszystkim: alergię, astmę, obecność ciała obcego w drogach oddechowych, choroby oskrzeli i płuc, narażenie na dym papierosowy, a także refluks żołądkowo-przełykowy. Kaszel najczęściej towarzyszy infekcjom wirusowym (szacuje się, że to aż 90 proc. przypadków), choć towarzyszy również infekcjom bakteryjnym, wywołanym m.in. Steptococcus pneumoniae, Haemophillus influenzae czy Mycoplasma pneumoniae [2]. Jak wskazuje praktyka kliniczna kaszel suchy i mokry różnią się między sobą mechanizmem powstawania i zauważalnymi objawami. Często jednak zdarza się, że w zależności od pory dnia czy innych czynników, jego charakter jest zmienny. Kaszel suchy charakteryzuje się atakami duszącego, trudnego do opanowania kaszlu bez odkrztuszania wydzieliny, co może podrażniać drogi oddechowe. Mokry kaszel u dziecka, określany jako “produktywny”, mimo że bywa dokuczliwy, pomaga w usunięciu z dróg oddechowych wydzieliny wraz z zawartymi w niej drobnoustrojami chorobotwórczymi – jest łatwy do wychwycenia, ponieważ cechuje się obecnością gęstej wydzieliny, która może przybierać kolor od przezroczystego do żółtozielonego. Śluz o bezbarwnej treści sugeruje wirusową etiologię infekcji, z kolei jego intensywnie zabarwienie jest typowe dla chorób o podłożu bakteryjnym. W przypadku infekcji u dzieci bardzo trudna jest weryfikacja charakteru wydzieliny, ponieważ dziecko zazwyczaj nie jest w stanie efektywnie odkrztusić wydzieliny dróg oskrzelowych. Kolor treści dróg oddechowych nie jest jedynym wyznacznikiem dla lekarza sugerującym podłoże infekcji. Częściej pediatra opiera się na objawach współistniejących.

Co na suchy kaszel u dzieci?

Suchy kaszel bywa uciążliwy szczególnie w nocy, dlatego aby uniknąć wybudzania się dziecka w czasie snu, można podać mu preparat o właściwościach przeciwkaszlowych. Do takich produktów dostępnych na rynku należą farmaceutyki zawierające w swoim składzie: butamirat lub lewodropropizynę. Należy pamiętać, by przed podaniem leku zapoznać się z dołączoną do niego ulotką. Do sytuacji, w których wymagana jest pilna konsultacja z lekarzem, należą:

• występowanie suchego kaszlu w czasie zabawy – co może sugerować zadławienie i obecność ciała obcego w drogach oddechowych;
• suchy kaszel po wysiłku i w godzinach porannych – może wskazywać na astmę;
• występowanie suchego kaszlu u małych dzieci i noworodków, u których stosowanie wielu preparatów dostępnych bez recepty jest przeciwwskazane ze względu na wiek [3].

Nieprawidłowe włączanie leków przeciwkaszlowych u dzieci, u których mylnie rozpoznaje się kaszel suchy może powodować ograniczenie efektywnego oczyszczania dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny i wikłanie się infekcji.

Kaszel mokry u dzieci

W leczeniu tego typu kaszlu stosowane są środki o właściwościach mukolitycznych, czyli rozrzedzających wydzielinę i ułatwiających jej odkrztuszanie. Znaczne grono zwolenników zyskują też preparaty w formie żelu, którymi można nacierać klatkę piersiową i plecy, co ułatwia odkrztuszanie. Wspomniane preparaty zawierają olejki eteryczne, zwykle: eukaliptusowy, rozmarynowy, a także balsam peruwiański. Do innych leków przydatnych w radzeniu sobie z mokrym kaszlem, należą leki wykrztuśne (sekretolityczne) – których działanie polega na zwiększaniu wydzielania rzadkiego śluzu, który rozrzedza zalegającą w drogach oddechowych gęstą wydzielinę. Do leków stosowanych w kaszlu mokrym zalicza się m.in. bromheksynę, czy karbocysteinę

Leki mające wspomagać walkę z mokrym kaszlem nie powinny być stosowane przed snem, ponieważ mogą się przyczynić do występowania ataków odkrztuszania wybudzających dziecko w czasie snu. W przypadku błędnego zastosowania tych leków przy kaszlu suchym można zintensyfikować męczące napady duszącego kaszlu.

Domowe sposoby na kaszel

W leczeniu kaszlu u dzieci poza stosowaniem farmakoterapii warto wspomóc się domowymi metodami. Zastanawiasz się, jakie są domowe sposoby na kaszel u dzieci? Pierwszą zasadą, o której powinni pamiętać rodzice kaszlących pociech, jest to, by je intensywnie nawadniać, co z jednej strony łagodzi kaszel dzięki nawilżeniu śluzówki gardła, a z drugiej – ułatwia rozrzedzanie wydzieliny. O śluzówkę gardła można dbać również, podając dziecku (po ukończeniu 12 miesięcy) miód. Wspomagająco w leczeniu kaszlu w warunkach domowych sprawdzają się również:

• syrop z cebuli – domowy syrop lekarze dopuszczają po 1 roku życia, w aptecznych należy sprawdzić skład. Niektóre syropy zawierają bowiem etanol, którego nie należy podawać dzieciom poniżej 6 roku życia [4];
• syrop sosnowy na kaszel – domowy syrop z młodych pędów sosnowych z dodatkiem cukru i niewielkiej ilości wody wzmacnia odporność, działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie oraz wykrztuśnie. Przed podaniem go dziecku należy się jednak skonsultować z lekarzem [5]. Syropy apteczne mają bardziej złożony skład, dlatego przed ich podaniem należy uważnie przeczytać zalecenia i ograniczenia zawarte w ulotce lub skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą [6];
• inhalacje na suchy kaszel z soli fizjologicznej z dodatkiem kwasu hialuronowego [3], a w przypadku kaszlu mokrego inhalacje z hipertonicznej soli np. 3%;
• oklepywanie pleców u dzieci, zwłaszcza rano i po wykonanych inhalacjach – skuteczne w przypadku mokrego kaszlu;
• stosowanie kropli do nosa w przypadku współistniejącego kataru;
• nawilżanie i oczyszczanie powietrza w pokoju, w którym przebywa dziecko.

Jeżeli u Twojego dziecka poza kaszlem wystąpią: krwioplucie, nasilenie się kaszlu, problemy z połykaniem, nocne poty czy duszności – jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem. Ważne też, by zbyt długo nie zwlekać z konsultacją z doświadczonym pediatrą, gdyż ciężko jest w warunkach domowych zweryfikować podłoże kaszlu, by w porę włączyć adekwatne leczenie, np. antybiotykoterapię w przypadku infekcji bakteryjnej czy leki antyhistaminowe przy kaszlu alergicznym. [3]