Badanie endoskopowe u dzieci ‒ rodzaje endoskopii, wskazania do przeprowadzenia, jak wygląda badanie.

Endoskopia ‒ co to za badanie?

Endoskopia to zbiór metod diagnostyczno-leczniczych, które pozwalają na badanie wnętrza ciała przy użyciu endoskopu. Składają się na niego przede wszystkim światłowód, który oświetla badane pole, obrazowód przekazujący obraz i kanał narzędziowy umożliwiający wprowadzenie narzędzi do pobierania materiału do analizy czy wykonania zabiegu w czasie badania [1].

Wyróżnia się różne endoskopie w zależności od badanego obszaru ciała. Endoskopia najczęściej jest przeprowadzana w obrębie układu oddechowego i przewodu pokarmowego, choć możliwe jest też oglądanie np. wnętrza stawu czy pęcherza moczowego. Badania endoskopowe mogą dostarczyć wielu cennych informacji na temat toczącej się w organizmie choroby i mogą być wykonywane u dzieci.

Badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego u dzieci

Badanie gastrologiczne to jedno z częstszych badań endoskopowych, jakie wykonuje się u dzieci. Jest to badanie przełyku, żołądka i części dwunastnicy. Wskazania do gastroskopii u dzieci stanowią m.in.:

• bóle brzucha trwające od dłuższego czasu (w śródbrzuszu lub nadbrzuszu),
• przewlekła biegunka, zwłaszcza gdy dziecko oddaje luźne stolce przez dłużej niż miesiąc,
• problemy z przyjmowaniem posiłków ‒ dziecko nie chce jeść, zachowuje się niespokojnie w trakcie karmienia,
• objawy krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli fusowate lub krwiste wymioty, smolisty stolec,
• niedokrwistość o nieustalonej przyczynie,
• problemy związane z połykaniem (dysfagia) lub ból w trakcie połykania (odynofagia),
• zaburzenia wzrastania – dziecko jest mniejsze, szczuplejsze niż rówieśnicy, zwolniło tempo wzrastania, traci na wadze [2, 3].

Gastroskopia u dzieci wiąże się z koniecznością kilkugodzinnej przerwy w jedzeniu. Ważne, aby do badania żołądek został opróżniony. Badanie gastroskopowe można wykonać nawet u pacjentów ważących mniej niż 10 kg. Warunkiem jest posiadanie przez placówkę aparatury o rozmiarach odpowiednich dla najmniejszych dzieci. Badanie wykonuje się w pozycji leżącej na lewym boku. Dziecko ma ustnik ułatwiający włożenie sondy, która przechodzi przez gardło do dwunastnicy [3, 4].

Kolonoskopia u dzieci – najważniejsze informacje

Endoskopia dolnej części przewodu pokarmowego u dzieci jest narzędziem diagnostycznym w przypadku krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego związanego z np.:

• nieswoistymi zapaleniami jelit – chorobą Crohna i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego,
• anomaliami strukturalnym ściany jelita grubego (np. polipy młodzieńcze, zespoły polipowatości),
• anomaliami naczyniowymi w obrębie jelita grubego (np. naczyniaki, żylaki, guzki krwawnicze) [2].

Jeśli zatem zauważysz krew w kupie dziecka – koniecznie zgłoś to lekarzowi.

Kolonoskopia u dziecka wymaga specjalnego przygotowania. Warto pamiętać, że każda pracownia endoskopowa może stosować różny schemat postępowania i często przygotowanie odbywa się w szpitalu. Dziecku podaje się środki o działaniu drażniącym i/lub osmotycznym (przeczyszczającym). Te pierwsze są stosowane u dzieci powyżej 12 lat. Leki osmotyczne (np. makrogole) stosuje się u dzieci od 8 lat, młodszym (nawet niemowlętom) podaje się laktulozę. Dostępne są też leki o działaniu mieszanym. Warto zaznaczyć, że zaliczane do nich preparaty fosforanowo-sodowe nie są rekomendowane u dzieci [5, 6]. Kolonoskopia polega na wprowadzeniu sondy przez odbyt i oglądaniu jelita grubego oraz końcowego odcinka jelita cienkiego.

Badanie endoskopowe u dziecka – w znieczuleniu czy bez?

Badania endoskopowe nie należą do najprzyjemniejszych. U osób bardziej wrażliwych na ból, do których należą dzieci, mogą wymagać podania środka znieczulającego. Endoskopia w znieczuleniu to rozwiązanie stosowane również w przypadku pacjentów niewspółpracujących, jakimi często są najmłodsi. Jeśli zachodzi taka konieczność, badanie endoskopowe u dzieci wykonuje się w sedacji (wprowadzenie w stan uspokojenia) płytkiej lub głębokiej bądź w znieczuleniu ogólnym przy udziale anestezjologa [7].

Pamiętaj, że dziecko im poddane znajduje się pod stałą kontrolą stanu klinicznego. Wykonywane są wtedy m.in. pomiar ciśnienia tętniczego, pulsoksymetria, EKG. Aby zmniejszyć stres przeżywany przez dziecko, dobrze jest, gdy przy badaniu są obecni rodzice.

Dzieci należą do pacjentów trudnych i brak współpracy z ich strony może uniemożliwić przeprowadzenie dokładnego badania czy wiązać się z ryzykiem skutków ubocznych. Sedacja / znieczulenie w endoskopii znosi nieprzyjemne doznania i dolegliwości bólowe. Nie bez znaczenia również jest też zapewnienie niepamięci następczej (maluch po prostu nie pamięta badania). Chodzi o zapobieganie pojawienia się lęku w związku z badaniem endoskopowym w przyszłości [7].

Endoskopia laryngologiczna u dziecka

Jednym z częstszych badań endoskopowych u dzieci jest diagnostyka endoskopowa górnych dróg oddechowych. Pozwala ona na ocenę nosa, nosogardła, uszu, krtani i gardła dolnego. Wskazania do badania u dzieci to:

• chrapanie,
• mowa nosowa,
• niedrożność nosa,
• oddychanie przez otwarte usta,
• niedosłuch,
• spanie z otwartą buzią,
• uporczywe katary,
• bezdechy w czasie snu [8].

Aby zmniejszyć ryzyko odruchów wymiotnych przy badaniu, dziecko nie powinno jeść przez 1‒2 godziny przed badaniem. Badanie wykonuje się w pozycji siedzącej z głową opartą o zagłówek. W przypadku małych dzieci jeden z rodziców może trzymać je na kolanach. Badanie polega na wprowadzeniu sondy przez nos lub jamę ustną i oglądaniu dalszych odcinków błony śluzowej. Wykonuje się je w znieczuleniu miejscowym błony śluzowej lidokainą w sprayu [8].