Co stosować na afty u dzieci i dorosłych? Sposoby naturalne oraz apteczne

Czym są afty?

Afty są to nadżerki lub owrzodzenia błony śluzowej, pojedyncze lub mnogie, okrągłego lub owalnego kształtu, pokryte nalotem i otoczone rąbkiem zapalnym. Najczęściej pojawiają się na błonie śluzowej warg i policzków, dolnej powierzchni języka, podniebieniu miękkim i łukach podniebiennych1.

Nie jest znana przyczyna pojawiania się aft, są jednak czynniki, które mogą wpływać na ich częstsze pojawianie się w jamie ustnej [2].

Są to między innymi:

• mikrourazy w jamie ustnej,
• nieprawidłowa higiena jamy ustnej,
• obniżona odporność ‒ wrodzona lub poinfekcyjna,
• choroby przyzębia,
• niedobory witamin (głównie witaminy B12 oraz kwasu foliowego),
• alergie,
• nietolerancje pokarmowe,
• zaburzenia autoimmunologiczne,
• stres.

Afty ‒ leczenie. Co stosować na afty u dzieci?

Jeśli u niemowląt pojawiają się zmiany w jamie ustnej, należy sprawdzić, czy jest to afta, czy pleśniawka (pleśniawki to nadkażenia grzybicze). Afty w odróżnieniu od pleśniawek mają czerwoną obwódkę graniczną i zwykle bywają bardziej bolesne.

Afty zwykle znikają po kilku dniach. W tym czasie u najmłodszych dzieci można stosować żele na afty i ząbkowanie (np. Bobodent), które złagodzą ból.

U dzieci powyżej 1 roku życia można zastosować Ten lek na afty zawierający tetraboran sodu o działaniu przeciwgrzybicznym, odkażającym i ściągającym. Środek ten osusza błonę śluzową, zmniejszając dyskomfort.

Można również użyć sprayu na afty przeznaczonego dla dzieci, który zawiera oktenidynę oraz cytrynian cynku i wykazuje działanie przeciwgrzybicze i antybakteryjne.

Poza tym należy zadbać o nawodnienie dziecka ‒ przy bólu odczuwalnym w jamie ustnej dzieci często odmawiają jedzenia. Na czas gojenia się aft warto zapewnić dziecku dietę płynną lub półpłynną. Temperatura posiłków nie powinna być zbyt wysoka, aby nie podrażniać zmienionej chorobowo błony śluzowej. Należy przy tym unikać kwaśnych i słonych potraw.

Dbanie o higienę jamy ustnej również wpłynie pozytywnie na czas gojenia się nadżerek.

Stosowanie gencjany na zmiany w jamie ustnej może wydawać się kontrowersyjne. Jednak przed zastosowaniem trzeba się upewnić, czy jest to roztwór wodny. Gencjana ma działanie ściągające i wysuszające oraz antyseptyczne.

Sposób na afty ‒ jak leczyć je u osób dorosłych

Na afty można stosować te same środki, co u dzieci, a dodatkowo dorośli mogą sięgnąć po płukanki ziołowe, które mają działanie przeciwbólowe i ściągające. Można zastosować napary ziołowe lub gotowe preparaty będące mieszanką wyciągów ziół [3].

Na czas leczenia aft należy wyeliminować z diety kawę, kakao, cytrusy, pomidory i cukier, co przyspieszy gojenie. Warto zadbać o wzbogacenie diety o witaminy, szczególnie z grupy B, A, C, E, a także cynk, kwas foliowy i żelazo.

Warto również sięgnąć po miejscowe preparaty z benzydaminą, która działa przeciwzapalnie, antyseptycznie i przeciwbólowo lub kwasem hialuronowym, który przyspiesza gojenie owrzodzeń w jamie ustnej.

Jak pozbyć się afty w ciąży ‒ co stosować na bolesne nadżerki?

Większość aptecznych preparatów na afty nie jest zalecana do stosowania u kobiet ciężarnych, jednak kiedy występuje problem z aftami, warto szukać bezpiecznych sposobów na ich zwalczenie.

W tym przypadku najbezpieczniejsze będą leki z benzydaminą (np. Hascosept), która działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie. W ciąży można bezpiecznie stosować napary z rumianku, które wykazują działanie przeciwzapalne, antybakteryjne i przeciwgrzybicze. Taką płukankę można robić trzy razy dziennie.

Domowe sposoby na afty

Oprócz wspomnianych ziołowych płukanek jamy ustnej można zastosować inne domowe sposoby na afty. Skuteczność domowych sposobów może być jednak różna i nie zawsze zadowalająca. Są to między innymi:

• płukanka z roztworu soli ‒ jedną łyżeczkę soli należy rozpuścić w połowie szklanki ciepłej wody i płukać jamę ustną przez 10‒15 sekund, po czym wypluć roztwór. Woda z solą ma działanie ściągające, przeciwbakteryjne oraz przeciwobrzękowe;
• olejek goździkowy wymieszany z oliwą z oliwek (4‒5 kropli na łyżeczkę oliwy) ‒ gazik nasączony w mieszance przykłada się do miejsca, w którym pojawiły się afty. Ma on działanie antybakteryjne i przeciwbólowe i na pewno przyniesie ulgę na jakiś czas;
• żel aloesowy wyciśnięty z uciętego liścia rośliny może przyspieszyć proces gojenia afty. Można również pić sok aloesowy lub płukać jamę ustną płukanką aloesową, czyli żelem zmieszanym z wodą (łyżeczka żelu i łyżeczka wody);
• olej kokosowy ‒ ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Wystarczy czystym gazikiem nałożyć go na aftę albo ssać łyżeczkę oleju kokosowego, rozprowadzając go w jamie ustnej;
• smarowanie miodem, który również ma działanie przeciwzapalne to świetny i smaczny sposób na walkę z aftami
• jedzenie jogurtów naturalnych z żywymi kulturami bakterii także wspiera leczenie aft w jamie ustnej.

Autor: Katarzyna Lipińska, położna
Konsultacje merytoryczne: lek. Agnieszka Widera