Cukier – jak wpływa na rozwój dziecka?

Przyjęło się powszechnie, że za dobre zachowanie, za bycie grzecznym czy za zrobienie czegoś wyjątkowego nagrodą są słodycze. Dzieci dostają je na święta, urodziny, za buziaka, którego dadzą babci czy za sprzątnięte zabawki. Sami zbudowaliśmy kult słodyczy i osadziliśmy je we własnej mentalności jako nagrodę. A przecież nie od dziś wiemy, że cukier szkodzi. Jak to zmienić?

W końcu zaczęły pojawiać się kampanie społeczne i głośno zaczęto mówić o tym, jak cukier wpływa na zdrowie nasze i naszych dzieci. Ale zacznijmy od podstaw…

Cukier – podział i klasyfikacja

Światowa organizacja zdrowia WHO dzieli cukry na:

• cukry naturalne – te występują w komórkach roślinnych, w laktozie oraz w nieprzetworzonych warzywach i owocach,
• cukry wolne – dodawane do napojów i żywności przez producentów, konsumentów i kucharzy oraz występują w syropach, miodach oraz sokach [1].

Naturalne czyli zdrowe?

Do naturalnych cukrów zaliczamy głównie owoce i warzywa. Zdecydowanie jest to zdrowsza alternatywa niż cukry wolne dodawane do żywności. Ilość naturalnych cukrów w owocach różni się w zależności od stopnia dojrzałości oraz rodzajów owoców. Małą ilość mają truskawki, maliny, cytryny, porzeczki, wiśnie, jagody oraz jabłka. Większą ilość cukrów mają: banany, czereśnie, winogrona, ananasy i gruszki. Oczywiście owoce w porównaniu z warzywami zawierają większe ilości cukrów, dlatego proporcja spożycia owoców do warzyw powinna wynosić około ¼ do ¾. Owoce powinny być spożywane w codziennej i zróżnicowanej diecie ze względu na dużą ilość witamin, składników mineralnych i antyoksydantów, ale ich ilość musimy kontrolować [2].

Źródła cukrów wolnych

Źródłami cukrów w diecie dziecka są:

• napoje słodzone takie jak: kompoty, lemoniada, napoje owocowe, herbata granulowana, woda aloesowa oraz woda kokosowa,
• soki, nektary owocowe oraz napoje,
• batony zbożowe,
• płatki śniadaniowe,
• słodycze, czekolada, ciastka, ciasta, biszkopty, kremy czekoladowe, owoce suszone i kandyzowane,
• cukier stołowy oraz miód,
• dżemy,
• syrop glukozowo-fruktozowy, syrop o smaku owocowym, syrop kukurydziany, syrop z daktyli, syrop z agawy oraz syrop klonowy,
• desery mleczne z cukrem, kakao, jogurty owocowe, shaki mleczne oraz napoje mleczne,
• wyroby piekarnicze oraz chleb,
• sosy, musztarda i keczup,
• niektóre wędliny,
• napoje roślinne, np. migdałowy, kokosowy, ryżowy.

Nadmiar cukrów wolnych w diecie – jak wpływa na stan zdrowia dziecka?

Cukier może stanowić składnik zróżnicowanej diety, pod warunkiem że jest spożywany z umiarem oraz zgodnie z indywidualnym zapotrzebowaniem. Konsekwencją zbyt dużego spożycia cukrów mogą być niedobory witamin, składników mineralnych, makroskładników, choroby dietozależne, otyłość u dzieci, choroby układu sercowo-naczyniowego oraz próchnica. Nieprawidłowe nawyki żywieniowe nie tylko są przyczyną otyłości u dzieci, ale również zwiększają ryzyko problemów społecznych w późniejszych latach życia dziecka. Wczesne dzieciństwo to szczególny czas z uwagi na kształtowanie się w tym czasie preferencji żywieniowych oraz smakowych. Dzieci mają wrodzone upodobanie do słodkiego smaku, lecz może się to utrwalić lub zmienić w zależności od tego, jakie produkty będziemy proponowali dziecku. Wykazano, że w wieku 2 lat nawyki żywieniowe mają już charakter utrwalony.

Zalecenia dotyczące spożycia cukrów, aby zapobiec leczeniu otyłości u dzieci.

Najważniejsza zalecenia dla dzieci:

• dzieci do 2 roku życia powinny spożywać cukry wolne poniżej 5% dziennego zapotrzebowania na energię, czyli dla dziewczynek będzie to około 15 g dziennie, a dla chłopców około 16 g dziennie (jest to oczywiście zależne od kaloryczności, masy ciała, płci i wieku),
• powinniśmy proponować dzieciom cukry w naturalnej postaci, np. świeże lub suszone owoce oraz niesłodzone produkty mleczne,
• napoje, które zawierają cukry wolne np. syropy, soki owocowe, słodzone napoje powinny zostać zastąpione wodą lub niesłodzonymi napojami,
• dzieciom w 1 roku życia nie wolno podawać soków 100%, aby ograniczyć podaż cukrów prostych w diecie,
• dzieciom pomiędzy 2 a 3 rokiem życia można podawać soki 100% poniżej 100 ml na dobę,
• dzieciom pomiędzy 4 a 10 rokiem życia można podawać soki 100% maksymalnie do 150 ml na dobę,
• dzieciom pomiędzy 10 a 18 rokiem życia można podawać soki 100% maksymalnie do 200 ml na dobę,
• dzieci powinniśmy zachęcać do spożywania owoców zamiast soków,
• zamiast słodkich przekąsek takich jak: ciastka, cukierki, batony, herbatniki powinniśmy dzieciom proponować zdrowe alternatywy: sałatki owocowe, orzechy, suszone owoce lub niesłodzone jogurty ze świeżymi owocami,
• nie zaleca się spożywania przez dzieci cukrów wolnych przed snem,
• dzieci cukier wolny powinny spożywać jako część głównego posiłku, a nie w formie przekąski [1].