Nieformalne związki a formalności związane z urodzeniem dziecka

Co to są związki nieformalne?

Związek nieformalny to związek partnerski, który w przeciwieństwie do małżeństwa nie jest usankcjonowany legalnym węzłem. W przypadku gdy osoby pozostające w związku nieformalnym łączą więzi typowe dla małżeństwa, czyli gospodarcze, fizyczne, uczuciowe, relację tą określa się mianem konkubinatu [1]. Zgodnie z polskim prawem rodzinnym konkubinaty nie stanowią rodziny w rozumieniu kodeksu rodzinnego i opiekuńczego [2]. Zastanawiasz się, jak dokonuje się w nich uznania ojcostwa i jakie nazwisko będzie nosiło dziecko? Postaramy się rozwiać Twoje wątpliwości.

Uznanie ojcostwa – przed porodem czy po porodzie?

Uznanie ojcostwa to w uproszczeniu przyznanie się mężczyzny do dziecka. Uznanie ojcostwa sprawia, że staje się on formalnie ojcem dziecka i może pełnić władzę rodzicielską. Wiąże się to również z obowiązkiem wychowania i opieki, zobowiązaniami alimentacyjnymi i dziedziczeniem [3]. Ojciec może uznać dziecko nawet jeżeli jeszcze się nie urodziło, ale fakt jego poczęcia musi zostać potwierdzony badaniami lekarskimi ciężarnej (potwierdzenie stanu ciąży). Uznanie ojcostwa nie może nastąpić po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności (ojciec nie może stwierdzić, że dorosłe dziecko jest jego, ani dziecko nie może po osiągnięciu pełnoletności wnosić o uznanie ojcostwa danego mężczyzny) oraz kiedy toczy się sprawa o ustalenie ojcostwa [4]. Sąd zleca wykonanie testów genetycznych, które dadzą pewną informację na temat tego, czy mężczyzna jest ojcem biologicznym dziecka. Uznania ojcostwa po porodzie można dokonać w chwili rejestracji dziecka.

Złożenie wniosku o uznanie ojcostwa – gdzie i jakie dokumenty?

Rodzice dziecka, którzy nie są w związku małżeńskim, powinni udać się do urzędu stanu cywilnego i złożyć oświadczenie odnośnie do pochodzenia dziecka:

• mężczyzna składa wniosek o uznanie ojcostwa,
• matka dziecka w ciągu trzech miesięcy od oświadczenia o uznanie ojcostwa potwierdza fakt, że ojcem dziecka jest dany mężczyzna [3].

W przypadku osób mieszkających za granicą uznanie ojcostwa może nastąpić przed polskim konsulem, a przy złej kondycji któregoś z rodziców w urzędzie gminy czy powiatu. Kiedy trwa sądowe ustalenie ojcostwa na wniosek prokuratora, matki, dziecka czy domniemanego ojca, nie można uznać ojcostwa [4].

Do procedury o uznanie ojcostwa potrzebne są następujące dokumenty:

• dokumenty tożsamości rodziców do wglądu,
• zaświadczenie lekarskie o ciąży lub karta ciąży,
• w przypadku dziecka w wieku powyżej 13 lat zgoda dziecka wyrażona osobiście na zmianę nazwiska [3].

Akt urodzenia dziecka

Rejestracja dziecka odbywa się w urzędzie stanu cywilnego. Podstawą sporządzenia aktu urodzenia dziecka jest karta urodzenia przekazywana do urzędu stanu cywilnego przez oddział noworodkowy. Wniosek o akt urodzenia może złożyć:

• matka posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych – samotna matka może uzyskać akt urodzenia dziecka bez ojca,
• ojciec – jeżeli uznał ojcostwo po poczęciu, a przed narodzeniem dziecka,
• ojciec – jeżeli zgłosi się na rejestrację dziecka w urzędzie z matką dziecka i złoży oświadczenie o uznaniu ojcostwa [5].

Pamiętaj, że nie ponosi się opłaty za akt urodzenia, a do załatwienia tej formalności wystarczy zabrać tylko dokumentem tożsamości do wglądu. Od 1 czerwca 2018 r. możliwe jest wnioskowanie o akt urodzenia online. Konieczne jest posiadanie przez któregoś z rodziców Profilu Zaufanego. Rejestracja dziecka pozamałżeńskiego jest dokonywana w ciągu 21 dni od momentu wydania karty urodzenia [6].

Benefity na dziecko ze związku nieformalnego

Rodzice pozostający w związku partnerskim mogą liczyć na takie same świadczenia opiekuńcze z budżetu państwa, jak osoby żyjące w sformalizowanych związkach. Są to m.in.: becikowe, 500+, zasiłek macierzyński, zasiłek rodzinny. W przypadku ojców uzyskiwanie benefitów wiąże się z koniecznością złożenia oświadczenia o uznaniu ojcostwa [7].

Związki partnerskie a nazwisko dziecka

Podobnie jak osoby po ślubie, rodzice w związku partnerskim mają do wyboru trzy możliwości nadania nazwiska dziecku. Dziecko może otrzymać:

• nazwisko matki,
• nazwisko ojca,
• nazwisko dwuczłonowe składające się z nazwiska matki i ojca [3 ].

Jeżeli rodzice dziecka urodzonego w związku nieformalnym nie złożą stosownego oświadczenia co do nazwiska dziecka, zostanie mu nadane nazwisko dwuczłonowe. Jeśli natomiast mężczyzna nie uzna ojcostwa, dziecko otrzyma nazwisko matki [6].

A jakie formalności należy załatwić po urodzeniu dziecka?