Kontakt „skóra do skóry” po porodzie – kształtowanie poczucia bezpieczeństwa

Jak budować więź z dzieckiem? Kontakt „skóra do skóry”

Początek budowania więzi z dzieckiem sięga okresu prenatalnego. Poród to kolejny naturalny etap jej rozwoju. Aby budowanie więzi przebiegło pomyślnie, należy zadbać o zaspokojenie potrzeb noworodka – ssanie piersi, zapewnienie odpowiedniej temperatury, ochrona przed bodźcami takimi jak ostre światło, hałas i gwałtowny dotyk. Ich realizacja jest związana z bezpośrednim poporodowym kontaktem „skóra do skóry” (skin-to-skin – STS) [1]. Pierwsze chwile po porodzie mają ogromny wpływ nie tylko na budowanie więzi z Tobą, ale i na późniejsze relacje dziecka – koleżeńskie, partnerskie, małżeńskie czy z własnym potomstwem [1]. Co więcej, poród to dla dziecka duże źródło stresu, które jest skutecznie eliminowane właśnie poprzez kontakt „skóra do skóry”, zapewniający mu poczucie bezpieczeństwa. W czasie tego kontaktu maluch słyszy bicie Twojego serca, jest kołysany poprzez unoszenie się Twojej klatki piersiowej i ogrzewany Twoim ciepłem. Wszystko to sprawia, że czuje się, jak w Twoim brzuchu [2].

Kontakt „skóra do skóry” – nie tylko budowanie więzi emocjonalnej

Kontakt „skóra do skóry” wykazuje pozytywny wpływ na rozwój dziecka i macierzyństwo. Wśród korzyści dla malucha wymienia się przede wszystkim:

• rzadsze dokarmianie butelką,
• rzadszą niechęć dziecka do samotnego zasypiania, dłuższe spanie w nocy, ułatwienie zasypiania i przejścia w sen głęboki, który daje wypoczynek,
• szybsze osiąganie kolejnych etapów rozwoju psychomotorycznego (siadanie, chodzenie),
• zmniejszenie ryzyka wystąpienia problemów ze strony układu krążenia, układu oddechowego i odpornościowego,
• szybszy przyrost masy ciała,
• redukcję stresu,
• szybszy i łatwiejszy dostęp do naturalnego pokarmu, co ma też korzystny wpływ na rozwój i utrzymanie laktacji,
• szybszy pasaż smółki, związany z pierwszym karmieniem,
• szybsze nabycie umiejętności ssania piersi,
• szybszą i lepszą adaptację do nowych warunków,
• kształtowanie prawidłowych relacji między dzieckiem i matką,
• skrócenie czasu hospitalizacji,
• kolonizowanie skóry florą fizjologiczną ze skóry matki,
• ułatwienie utrzymania właściwej temperatury ciała, poziomu glukozy, liczby oddechów, częstości akcji serca,
• zmniejszenie reakcji na ból oraz częstości występowania infekcji [1, 2, 3].

Kontakt „skóra do skóry” wykazuje również wiele korzyści dla matki, takich jak:

• większa wiara we własne siły i większa zdolność do sprawowania samodzielnej opieki nad noworodkiem,
• częstsze i dłużej trwające karmienie naturalne,
• odczuwanie większej satysfakcji z macierzyństwa,
• redukcja stresu związanego z porodem,
• szybsze „uczenie się” swojego dziecka, poznawanie wysyłanych przez nie sygnałów,
• tworzenie i rozwijanie więzi emocjonalnej między matką a dzieckiem,
• szybsze obkurczanie macicy i zmniejszenie krwawienia,
• nagroda za trud porodu [1, 2].

Ile powinien trwać kontakt „skóra do skóry” po porodzie?

Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia poporodowy kontakt cielesny matki i dziecka, który korzystnie wpłynie na poczucie bezpieczeństwa u dziecka, powinien trwać co najmniej 30 minut. Jeśli istnieje taka możliwość, najlepiej przedłużyć go do 2 godzin. Polskie prawo również wskazuje na taki wymiar kontaktu „skóra do skóry”. Zgodnie z obowiązującymi standardami postępowania oraz procedurami medycznymi dotyczącymi opieki okołoporodowej bezpośrednio po porodzie powinno się zapewnić matce i dziecku nieprzerwany i trwający 2 godziny kontakt cielesny [1].

Pierwsze chwile po porodzie a karmienie piersią

Globalne Kryteria Inicjatywy Szpitala Przyjaznego Dziecku opracowały „Dziesięć Kroków do Udanego Karmienia Piersią”, które są skierowane do personelu medycznego i matek. Ich celem jest ułatwienie procesu laktacji i naturalnego karmienia dziecka. Czwarty punkt ww. wytycznych wskazuje, że w ciągu godziny po porodzie powinien nastąpić pierwszy kontakt matki z dzieckiem „ciało do ciała”. Dostarcza on informacji na temat odruchu ssania u noworodka i zakresu pomocy, jaką powinna otrzymać matka od personelu medycznego podczas pierwszego karmienia piersią [1]. Także specjaliści WHO zaznaczają, że w czasie pierwszego kontaktu matki z dzieckiem po porodzie warto zainicjować karmienie piersią [1].

Kontakt „skóra do skóry” a ocena w ​skali Apgar

Ww. standardy postępowania określają również, w jaki sposób dokonać oceny stanu zdrowia dziecka. Noworodek zaraz po urodzeniu sprawdzany jest w skali Apgar. Jego oznakowanie i odpępnienie ma miejsce wtedy, gdy jest już położony na ciele mamy. Po 2 godzinach przeprowadza się ocenę noworodka i dokonuje pomiarów antropometrycznych. Kontakt „ciało do ciała” może zostać skrócony wyłącznie w szczególnych sytuacjach, jakimi są zagrożenie zdrowia lub życia matki lub/i dziecka. Nie jest możliwy także w przypadku porodu przedwczesnego [1]. W przypadku przeciwwskazań do kontaktu „skóra do skóry” po stronie matki (np. z powodu wykonania dodatkowego zabiegu), zapewnienie tej formy bliskości może przejąć inna osoba z rodziny [2].