Konflikt serologiczny – co to jest i czy jest niebezpieczny dla płodu?

Co to jest konflikt serologiczny?

Konflikt serologiczny inaczej nazywa się konfliktem matczyno-płodowym. Polega on na wytwarzaniu przez ciężarną przeciwciał skierowanych do antygenów, które nie są obecne na komórkach jej krwi, a występują na komórkach płodu odziedziczonych od ojca. W uproszczeniu konflikt serologiczny w ciąży to niezgodność antygenowa między matką i płodem. Przyszła matka może wytworzyć przeciwciała przeciwko każdemu antygenowi krwinkowemu dziecka [1]. Najczęściej jednak stwierdza się konflikt serologiczny, w którym ciężarna ma grupę Rh (-), a dziecko grupę Rh (+). Stosunkowo częsty jest konflikt serologiczny w grupach głównych (A, B, 0), gdy matka ma np. grupę krwi 0, a dziecko grupę krwi A, B lub AB. Konflikty serologiczne w zakresie innych układów antygenowych występują niezwykle rzadko [2].

Kryteria diagnostyczne konfliktu serologicznego matki z dzieckiem

Jednym z podstawowych badań przeprowadzanych na początku ciąży jest określenie grupy krwi i czynnika Rh u ciężarnej i ojca dziecka. Ich oznaczenie pozwala na wykrycie niezgodności i ocenę ryzyka konfliktu serologicznego. Zgodnie ze standardami organizacyjnymi opieki okołoporodowej badania te wykonuje się do 10 tygodnia ciąży lub w chwili pierwszego zgłoszenia się do lekarza. Jednocześnie ciężarnej zleca się badanie sprawdzające obecność przeciwciał w surowicy krwi, które w przypadku ich stwierdzenia powtarza się w czasie trwania ciąży w 21–26 i 27–32 tygodniu ciąży. Kiedy stwierdzi się konflikt serologiczny, ciężarna zostaje objęta wzmożoną opieką na wypadek wystąpienia choroby hemolitycznej czy innych nieprawidłowości u płodu [3]. U każdej kobiety, u której wykryto przeciwciała odpornościowe w badaniach przeglądowych, należy ustalić ich swoistość, a następnie określić ich miano (stężenie). Okresową kontrolę miana wykonuje się co 4 tygodnie do 20 tygodnia ciąży, a następnie co 3 tygodnie. Wykonywane jest również badanie USG, a gdy jest to konieczne, monitorowanie z zastosowaniem USG Doppler [1].

Konflikt serologiczny – objawy i niepokoje z nim związane

Konflikt serologiczny to stan potencjalnie groźny dla zdrowia, a nawet życia. Wśród jego możliwych konsekwencji wymienia się:

• chorobę hemolityczną płodu/noworodka,
• niedokrwistość płodu i noworodka,
• alloimmunologiczną małopłytkowość,
• żółtaczkę noworodka,
• obrzęk płodu,
• alloimmunologiczną granulocytopenię noworodka [4].

W najcięższych postaciach konfliktu serologicznego może dojść do obumarcia wewnątrzmacicznego płodu [4].

Zastrzyk na konflikt serologiczny. Stosowanie immunoglobuliny

Zgodnie z zaleceniami Narodowego Centrum w profilaktyce konfliktu serologicznego matki z dzieckiem w zakresie antygenu D z układu Rh wskazane jest stosowanie immunoglobuliny anty-RhD. W czasie ciąży i po ciąży prowadzi się immunoprofilaktykę w określonych dawkach. Podanie anty-D nie jest potrzebne, jeśli dziecko jest RhD ujemne. Dodatkowo profilaktyka jest stosowana w sytuacjach, gdy wykonywane są u kobiet badania inwazyjne, a także w przypadku poronienia [5].