Jak radzić sobie z niechęcią starszego dziecka do nowego członka rodziny?

Dlaczego starsze dziecko jest zazdrosne o rodzeństwo?

Dorosłym ludziom, którzy mają dobre relacje ze swoim rodzeństwem, często trudno sobie wyobrazić, jak to się dzieje, że ich starsze dziecko jest tak bardzo zazdrosne o noworodka. Jest pewna często przywoływana metafora, która pomaga to pojąć. Wyobraź sobie, że Twój mąż przyprowadza do domu inną kobietę i mówi: „To jest Ania. Od dzisiaj będzie z nami mieszkać. Bardzo ją kocham i jestem pewien, że Tobie również się to uda. Aha, ale na razie będę spać z nią co noc, bo dopiero tu przyszła i jest zagubiona”. Mniej więcej w ten sposób wygląda sytuacja jedynaka w momencie, gdy do domu wkracza rodzeństwo. Rodzice, których dotychczas miał na wyłączność, nagle zaczynają zajmować się również inną osobą. W dodatku osobą, która ma bardzo zbliżone potrzeby. To zupełnie naturalne, że w takich sytuacjach budzi się w dzieciach zazdrość.

Czym właściwie jest zazdrość?

Zazdrość to emocja, której nie lubimy czuć – nie tylko nie jest przyjemna, ale też w powszechnym spojrzeniu nie wypada jej odczuwać. Zazdrość najczęściej jest postrzegana jako emocja złożona, która składa się ze złości, smutku i strachu [1]. Jest to strach przed utratą relacji z rodzicami, dotychczasowej pozycji w rodzinie, przed tym, że potrzeby dziecka nie będą zaspokojone. Jest to smutek związany z żałobą, która pojawia się przy każdej większej zmianie w życiu, szczególnie wtedy, gdy na skutek tej zmiany dużo tracimy. I złość informująca o tym, że zaspokojenie naszych potrzeb jest w jakiś sposób zagrożone. Chcąc pomóc dziecku, które jest zazdrosne o rodzeństwo, warto pamiętać o tych aspektach.

Co robić, gdy dziecko jest zazdrosne o młodsze rodzeństwo?

Sytuacja, w której starsze dziecko jest zazdrosne o młodsze rodzeństwo, bywa bardzo trudna dla rodzica, któremu zależy na dobrych relacjach między swoimi dziećmi. Szczególnym obciążeniem jest zazdrość o noworodka, ponieważ łatwo wchodzić w pozycję obrony tej bezbronnej istoty i tracić z oczu starsze dziecko. Moment powiększenia rodziny jest też obciążający sam w sobie, co sprawia, że rodzicowi trudniej jest znaleźć zasoby na wspieranie starszaka, łatwo więc wpaść w błędne koło, którym wraz z narastaniem zazdrości u starszego rodzic ma coraz mniej sił, żeby go wspierać.

Dlatego w pierwszej kolejności warto zadbać o siebie i swoje emocje. Weź parę głębokich oddechów i spróbuj sobie przypomnieć, że:

• zazdrość o rodzeństwo jest najzupełniej normalna,
• zazdrość o noworodka nie świadczy o tym, że twoje dzieci będą miały trudne relacje w przyszłości,
• zazdrość, tak jak każda emocja, mija,
• możesz pomóc starszemu dziecku.

Jak pomóc starszemu rodzeństwu zazdrosnemu o młodsze dziecko?

Po pierwsze stwórz przestrzeń na emocje, z którymi boryka się starszak. Posłuchaj o jego smutku, rozczarowaniu, złości, gniewie i obawach. Daj mu znać, że to normalne, że je odczuwa w takiej sytuacji i nie piętnuj go za te emocje. Poszukajcie razem rozwiązań na jego obawy o to, że rodzice nie będą się nim właściwie opiekować.

Okazuj starszemu miłość nie tylko słowami. Nie wystarczy, że będziesz mówić: „Kocham cię tak samo jak twojego brata”, jeśli dziecko nie doświadczy od Ciebie okazywania miłości językiem, który jest dla niego zrozumiały. Takim językiem dla dzieci najczęściej jest wspólnie spędzany czas i zabawa. Choć po pojawieniu się rodzeństwa może to być utrudnione, nie wahaj się sięgać po pomoc innych w opiece nad młodszym dzieckiem. Z pomocą może Ci też przyjść noszenie malucha w chuście, tak żeby mieć wolne ręce do zabawy ze starszym.

Poproś innych dorosłych, aby byli uważni na uczucia starszego dziecka borykającego się z rodzeństwem. Uwrażliw ich, żeby nie poświęcali uwagi wyłącznie noworodkowi, aby uwzględnili starszego przy kupowaniu prezentów i rozmawiali z nim o nim samym, a nie tylko o nowym dziecku.

Nie zmuszaj do relacji – nie da się stworzyć dobrych relacji, jeśli opierają się na przymusie. Jeżeli pozwolisz starszemu dziecku na to, że czasami nie lubi młodszego, istnieje spora szansa, że po krótkim czasie odnajdzie jednak miejsce w swoim sercu dla brata czy siostry.

Co robić, gdy starsze dziecko złości się przy karmieniu młodszego?

Starsze dziecko często złości się lub płacze przy karmieniu młodszego, szczególnie jeśli długo trwa. Idealną sytuacją jest jeśli inny dorosły może zająć się starszakiem w tym czasie, jednak nie zawsze jest taka możliwość. Szanse, że młodsze dziecko przyjmie tłumaczenie, żeby poczekało, aż maluch zaśnie, również są marne. Wielu rodziców decyduje się w tych trudnych chwilach wykorzystać czas ekranowy starszego dziecka albo wymyśla spokojną zabawę, która jest możliwa do realizacji podczas karmienia młodszego – na przykład czytanie, zadawanie zagadek, zabawa w masażystę stóp.