Domowe zwierzęta a niebezpieczeństwo toksoplazmozy i listeriozy w ciąży – jak uniknąć zarażenia?

Zoonozy w ciąży

Zoonozy to określenie stosowane dla chorób odzwierzęcych, czyli takich, które mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi. Zoonozami, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia przyszłej mamy i rozwijającego się dziecka, a które są związane ze zwierzętami domowymi, są toksoplazmoza i listerioza. W ich wyniku może dojść do psychofizycznego zaburzenia rozwoju dziecka, a nawet do poronienia, jeśli zakażenie miało miejsce na początkowym etapie ciąży. Należy jednak zaznaczyć, że przy zachowaniu podstawowych zasad higieny i prawidłowej pielęgnacji zwierząt ryzyko zarażenia zoonozą jest niewielkie [1].

Toksoplazmoza – co to jest?

Toksoplazmoza u ludzi nie należy do rzadkości. Szacuje się, że w Polsce pozytywny wynik na obecność przeciwciał przeciwko Toxoplasma gondii na obecność przeciwciał przeciwko Toxoplasma gondii ma około 50% dorosłego społeczeństwa. Ciężarne stanowią grupę szczególnego ryzyka zakażenia toksoplazmozą, co toksoplazmozą, co wiąże się z ryzykiem jej przekazania przez łożysko do płodu. Wrodzona toksoplazmoza jest drugim najczęstszym zakażeniem wewnątrzmacicznym [2].

Zastanawiasz się, jak może dojść do zakażenia toksoplazmozą u człowieka? Zakażenie następuje zazwyczaj na drodze pokarmowej przez spożycie mięsa zawierającego żywe cysty pasożyta lub pokarmu zanieczyszczonego oocystami (mięso, warzywa, owoce, woda) wydalanymi przez koty, które są ostatecznymi żywicielami Toxoplasma gondii. Poza tym do zakażenia może dojść poprzez ręce zanieczyszczone ziemią lub piaskiem zawierającym oocysty lub jatrogennie, np. przez krew [3].

Dlaczego toksoplazmoza jest tak niebezpieczna? W pierwszym trymestrze powoduje ona poronienia. W drugim trymestrze w wyniku tego zarażenia u dziecka może się rozwinąć małogłowie, wodogłowie, padaczka, może dojść do niedorozwoju psychomotorycznego, zwapnienia śródmózgowego czy uszkodzenia gałki ocznej. Toksoplazmoza w trzecim trymestrze może doprowadzić do uogólnionego zarażenia, które objawia się m.in. powiększeniem wątroby i śledziony, małopłytkowością, żółtaczką, zapaleniem płuc i mózgu, niedokrwistością [3]. Zatem nie ma żartów!

Listerioza – kolejne zagrożenie dla ciężarnych

Obok powszechnie znanej toksoplazmozy warto jeszcze wspomnieć o listeriozie wywołanej zakażeniem bakteriami Listeria monocytogenes. Dochodzi do niego przez spożycie zanieczyszczonych pokarmów (np. serów) lub napojów oraz znaczenie rzadziej przez kontakt z zakażonymi zwierzętami. Zakażeniu sprzyjają m.in. ciąża, alkoholizm, zakażenie HIV, dializy, choroba nowotworowa [3].

Choroba ta rzadko przebiega objawowo – wyjątek stanowią osoby o obniżonej odporności, noworodki i płody. Konsekwencjami zakażenia są m.in.: poród przedwczesny, zapalenie owodni, poronienie, poród martwy, ropień łożyska. U noworodka listerioza może powodować zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, posocznicę, ropień płuc, zapalenie wsierdzia, zapalenie otrzewnej. W ponad połowie przypadków zakażenie wiąże się z obumarciem płodu [3].

Czego należy unikać w ciąży, aby nie doszło do zakażenia?

Aby nie zarazić się toksoplazmozą od kota, zaleca się:

• zapobiegać zarażeniu kotów, np. nie karmić ich surowym mięsem,
• wykonywać prace w ogrodzie w rękawicach gumowych,
• spożywać przegotowaną wodę,
• spożywać mięso po obróbce termicznej. Jakich pokarmów powinna unikać ciężarna? Z jadłospisu trzeba usunąć surowe i półsurowe mięso oraz wędliny, takie jak salami, tatar, metka [3].

W przypadku listeriozy profilaktyka obejmuje zwłaszcza:

• unikanie pracy ze zwierzętami domowymi i ściekami,
• niespożywanie surowych lub zakażonych produktów mlecznych (np. miękkie sery, niepasteryzowany nabiał) [3].

W obu przypadkach trzeba pamiętać o:

• regularnym odrobaczaniu i szczepieniu pupili,
• praniu legowisk, myciu misek, zabawek i kuwet w rękawicach,
• myciu rąk po dotykaniu potencjalnie zakażonych pokarmów,
• myciu owoców i warzyw przed spożyciem ich na surowo,
• myciu akcesoriów i rąk po kontakcie z surowym mięsem.

Stosując się do powyższych zaleceń, zminimalizujemy ryzyko zachorowania na toksoplazmozę i listeriozę, przez co nie ma powodu, aby pozbywać się pupila z domu na czas ciąży.

Autor: Olga Dąbska, dr Nauk o zdrowiu
Konsultacje merytoryczne: Agnieszka Malara, lek.