Depresja poporodowa – jak ją rozpoznać? Przyczyny i objawy

Co to jest i ile trwa depresja poporodowa?

Depresja poporodowa jest zaburzeniem nastroju, które rozwija się w ciągu kilku tygodni, a nawet kilku miesięcy po porodzie. Choć pierwotnie jej występowania dopatrywano się wyłącznie u mam, coraz więcej mówi się o tym, że może ona dotykać również ojców.

Choć depresja poporodowa swoim przebiegiem często przypomina inne epizody depresyjne, to jej objawy mogą być niespecyficzne, przez co myli się je z przemęczeniem po porodzie, baby bluesem, niepewnością młodych rodziców czy troską o dziecko.

To, ile trwa depresja poporodowa, zależy głównie od nasilenia objawów, wsparcia bliskich i podjętego leczenia.

Depresja poporodowa – statystki

Ponieważ wciąż zbyt wiele osób nie szuka pomocy u specjalistów, nie jest łatwo ocenić, jaka część społeczeństwa może doświadczać epizodu depresji poporodowej. Szacuje się, że odsetek wśród matek może wynosić od 10 do 40% [1, 2], natomiast u ojców ok. 10% [3]. Oznacza to, że mamy szansę zetknąć się z tym stanem wśród członków rodziny i przyjaciół.

Depresja poporodowa a „baby blues”[Podział zawijania tekstu]Terminem „baby blues” (smutek poporodowy) określa się stan obniżonego nastroju lub rozdrażnienia, który pojawia się kilka dni po porodzie. Występuje on u większości kobiet, a jego największe nasilenie pojawia się na ogół w 4‒5 dobie po porodzie. Jest to stan związany ze zmianami hormonalnymi i innymi reakcjami ciała we wczesnym połogu. Zwykle ustępuje w ciągu od kilku godzin do maksymalnie 2 tygodni i nie jest powodem do niepokoju.

Depresja poporodowa jest natomiast poważnym stanem klinicznym. Obniżony nastrój pojawia się najczęściej nieco później po porodzie lub nasila się coraz bardziej i wymaga wsparcia specjalisty.

Depresja poporodowa – objawy

Depresja poporodowa często przyjmuje obraz charakterystyczny dla depresji, której najczęstszymi objawami są:

• silne uczucia smutku, beznadziei, rozpaczy i lęku,
• chwiejność emocjonalna i rozdrażnienie,
• apatia, brak radości życia i energii,
• bezsenność lub ospałość,
• poczucie winy,
• myśli samobójcze,
• trudności ze skupieniem się i jasnym myśleniem,
• niechęć do kontaktów międzyludzkich,
• brak apetytu.

W depresji poporodowej część tych objawów może być mylona ze specyficzną sytuacją, w której znaleźli się rodzice – na przykład chęcią izolowania się od ludzi ze względu na choroby czy zmęczeniem wywołanym opieką nad dzieckiem. Równocześnie w depresji poporodowej pojawiają się dość charakterystyczne objawy, do których należą:

• częste myśli na temat tego, że jest się złą matką / złym ojcem, podważanie swoich kompetencji do opieki nad dzieckiem,
• unikanie kontaktu z niemowlęciem i trudności w budowaniu więzi z dzieckiem,
• silne skupienie na utracie własnej atrakcyjności,
• silne poczucie samotności przy jednoczesnym braku szukania wsparcia,
• nieadekwatne i silne nawracające lęki na temat stanu zdrowia dziecka.

Depresja poporodowa – przyczyny

Depresja poporodowa nie jest stanem, który może być wywołany przez jeden czynnik, dlatego mówimy raczej nie o tym, jakie są jej przyczyny, ale czynniki ryzyka. Należą do nich między innymi:

• ciężki przebieg ciąży i porodu – może on wywoływać dolegliwości somatyczne, niedobory, lęk o zdrowie własne lub dziecka, problemy z zaakceptowaniem wyglądu ciała. Wszystko to zwiększa ryzyko wystąpienia depresji;
• trudności z karmieniem piersią – dla wielu mam karmienie piersią jest bardzo ważne, a pojawiające się trudności mogą być dla nich dotkliwym ciosem. Co więcej, samo karmienie piersią jest czynnikiem chroniącym przed depresją poporodową;
• wcześniejsze epizody depresji lub innych zaburzeń nastroju – zwiększają one ryzyko wystąpienia depresji poporodowej;
• brak wsparcia ze strony otoczenia lub trudności rodzinne;
• brak gotowości na urodzenie dziecka;
• poważne problemy zdrowotne dziecka tuż po porodzie;
• silna presja społeczna dotycząca sposobów postępowania z dzieckiem;
• wpojony obraz idealnej matki i perfekcjonizm;
• zmiany w związku partnerskim.

Równocześnie o wystąpieniu depresji poporodowej nie decydują tylko czynniki ryzyka, ale przede wszystkim obecność zasobów, które mogą wesprzeć rodziców. Często pomimo wielu trudności odpowiednia ilość wsparcia otoczenia, a także przygotowanie do porodu i rodzicielstwa, pozwala uniknąć okresów obniżonego nastroju.

Test na depresję poporodową

W internecie można znaleźć rozmaite testy na depresję poporodową. Część z nich nie pochodzi od specjalistów dysponujących odpowiednią wiedzą na temat testów psychologicznych. Jednak nawet profesjonalnie przygotowana skala depresji poporodowej nie zastąpi konsultacji z psychologiem lub psychiatrą.

Testy samoopisowe mogą służyć wsparciu w poszukiwaniu pomocy specjalisty, jednak podlegają wielu zmiennym, dlatego ostatecznym wyznacznikiem decyzji o szukaniu wsparcia zawsze powinno być samopoczucie danej osoby. Może być tak, że test na depresję poporodową wcale jej nie wykaże, mimo że rodzic odczuwa dużo cierpienia – smutku, lęku i rozdrażnienia. W takiej sytuacji najlepiej sięgnąć po profesjonalne wsparcie i rozpocząć ewentualne leczenie depresji poporodowej.