Co zrobić, żeby tak nie bolało – o bólu porodowym i naturalnych metodach radzenia sobie z nim

Na dodatek ocena poziomu wiedzy kobiet ciężarnych na temat podstawowych zagadnień związanych z porodem fizjologicznym nie pozostawia złudzeń. Przygotowanie teoretyczne kobiet do porodu jest na bardzo niskim poziomie, choć z kolejnymi porodami oraz wraz ze wzrostem wykształcenia przyszłych mam jest coraz lepiej. Okazuje się także, że uczestnictwo w zajęciach w szkole rodzenia nie ma wielkiego wpływu na poziom wiedzy pacjentek o porodzie, a zdecydowana większość kobiet ciężarnych korzysta z niesprawdzonych i nierzetelnych źródeł wiedzy, często niepotwierdzonych naukowo, np. forów internetowych czy grup dyskusyjnych kobiet ciężarnych. Kobiety ciężarne w dużej mierze mylą także pojęcia niefarmakologicznego i farmakologicznego łagodzenia bólu. [1]

A przecież ból porodowy to nie jest jakaś zemsta opatrzności na kobietach. Odgrywa on w porodzie ważną rolę, a na dodatek jest wiele metod na oswojenie lęku przed nim oraz jego złagodzenie. Przede wszystkim pomocne jest świadome przygotowanie się do cudu narodzin.

Czym są bóle porodowe?

Ból odczuwany w trakcie porodu jest efektem skurczów porodowych. Skurcze porodowe powodują skracanie i rozwieranie szyjki macicy, a także nasilanie się częstości i intensywności, czyli odpowiadają za postęp porodu. Kobieta czuje jednoczesny ból w podbrzuszu i okolicy krzyżowej, który po podaniu leków uspokajających lub spazmolitycznych nie ustępuje [2]. Jednym słowem skurcze porodowe są po to, aby Twoje maleństwo przyszło na świat, a zwiększają swoją siłę i częstotliwość, aby Twoje ciało przygotowało się na to. Można to żartobliwie porównać do zmiany biegów w samochodzie – ciężko ruszyć z biegu piątego, ale gdy ruszasz z pierwszego, powoli zwiększając obroty i zmieniając biegi na coraz wyższe, samochód jedzie coraz szybciej i jest w stanie znieść to obciążenie!

Naturalne metody łagodzenia bólu porodowego

Niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego to po prostu metody naturalne, w których nie stosuje się żadnych środków medycznych.

Najważniejsza jest zmiana sposobu myślenia: z myślenia o sobie na myślenie o dziecku.

Naturalne metody łagodzenia bólu porodowego mają kilka cech wspólnych:

• nie mają długotrwałego negatywnego wpływu na matkę i dziecko,
• działają tylko w chwili ich stosowania,
• nie wymagają skomplikowanej aparatury,
• kobieta jest przytomna i zdolna do współpracy z położną,
• nie zakłócają kontaktu matki z dzieckiem po porodzie [3]

Relaksacja, czyli trening autogenny

Ważnym elementem przygotowania psychofizycznego do porodu jest trening autogenny, czyli relaksacja. Skuteczność treningu autogennego jest uzależniona od wykonywania ćwiczeń systematycznie, co najmniej 2‒3 razy w tygodniu. Zaleca się także, aby naukę relaksacji rozpocząć możliwie jak najwcześniej. Jedną z najbardziej popularnych technik jest trening autogenny Schultza, który jest połączeniem elementów jogi, medytacji i autohipnozy. Polega na osiągnięciu stopnia całkowitego odprężenia poprzez regularne ćwiczenia napinania i rozluźniania mięśni, stabilizacji oddechu i rytmu serca poprzez wdechy i wydechy, skupianie się na bezpieczeństwie, myśleniu pozytywnym oraz wyciszeniu.

Drugą z bardziej popularnych technik jest relaksacja Jacobsona. Jest ona ograniczona tylko do wybranych grup mięśniowych, ich naprzemiennego napinania i rozluźniania. W ten sposób przechodzi się przez kolejne partie ciała [4]. Najistotniejsze elementy relaksacji to świadome oddychanie oraz umiejętność świadomego rozluźniania ciała.

Oddychanie podczas porodu

Ważną częścią zajęć w szkołach rodzenia są techniki oddechowe, których ostatecznym celem jest pomoc w porodzie, złagodzenie bólu porodowego, dotlenione dziecko i sukcesywne parcie. Tak jak w przypadku technik relaksacyjnych, niezwykle ważny jest systematyczny trening oddechowy. Brak oddechu podczas skurczu (wstrzymywanie go przez rodzącą) powoduje wzmożone napięcie mięśniowe, co z kolei wzmaga ból. Tu nieoceniona jest pomoc osoby towarzyszącej przy porodzie, która będzie Ci przypominać o oddychaniu w trakcie skurczu.

Kobiety w sposób naturalny oddychają torem piersiowym, przez co do organizmu zostaje dostarczone ok. 500 ml tlenu. Jednak w trakcie porodu, w związku z dużym wysiłkiem, zapotrzebowanie organizmu na tlen zwiększa się nawet kilkukrotnie. Dlatego w szkołach rodzenia kobiety są uczone oddychania torem brzusznym (przeponą), co pozwala dostarczyć 1500–2000 ml tlenu. Ten typ oddychania jest niezbędny nie tylko kobietom w trakcie porodu, ale także śpiewakom operowym dla prawidłowej emisji głosu, czy sportowcom w związku z wysiłkiem fizycznym.

Podstawowym ćwiczeniem nauki oddechu torem brzusznym jest powolne, równomierne oddychanie, wpuszczanie nosem powietrza poniżej klatki piersiowej aż do przepony i jego powolne wypuszczanie.

Gdy oddychamy prawidłowo, ciało się rozluźnia, zaangażowana w oddychanie przepona sprawia, że narządy wewnętrzne są masowane, lepiej ukrwione i dotlenione. Rodząca skupiona na oddechu jest spokojniejsza, lepiej skoncentrowana i łatwiej jej odpoczywać w przerwie między skurczami [5].

Pozycja porodowa

Pozycja, jaką przyjmuje kobieta rodząca, także jest nie bez znaczenia. W pierwszej fazie porodu, w czasie rozwierania, zwykle kobiety są aktywne. Chodzą pomiędzy skurczami, a w skurczu w pozycji pionowej opierają się o partnera lub inną podporę (np. drabinkę, jeśli jest na sali porodowej). Podparcie o inną podporę pozwala partnerowi na wykonywanie masażu pleców, który łagodzi ból. Pozycja pionowa sprzyja rozwieraniu się szyjki macicy, bowiem główka dziecka skierowana w dół napiera na szyjkę, pomagając w jej rozwieraniu (zgodnie z prawem ciążenia). Wśród najlepszych pozycji do porodu wymienia się: pozycję kuczną, siedząca i klęczącą [5].

Inne metody łagodzenia bólu

Do niefarmakologicznych metod radzenia sobie z bólem należą: poród w wodzie i immersja wodna (czyli po prostu przebywanie w wannie lub pod prysznicem w czasie pierwszego okresu porodu), masaż, w tym masaż odcinka lędźwiowo krzyżowego, TENS (stymulacja elektryczna nerwów), hipnoza, muzykoterapia, aromaterapia, akupunktura, biofeedback, śródskórne lub podskórne podawanie sterylnej wody [4],[6].

Podsumowanie

Warto poradzić sobie z bólem porodowym – dla siebie i dla dziecka. Najlepiej spróbować to robić w jak najbardziej naturalny sposób. Naturalne metody nie są obciążone skutkami ubocznymi ani dla mamy, ani dla dziecka. Dlatego dobrze jest zapoznać się z technikami łagodzącymi przebieg porodu w jak najwcześniejszym okresie ciąży, poczytać o ich wpływie zarówno na mamę jak i na malucha, a także stosować regularne treningi, aby przygotować ciało i umysł do cudu narodzin.